E tras a nosa investigación estes meses …

Despois deste tempo de pescudas e de observación in situ podemos facer un breve resumo sobre o que descubrimos e podemos dar nós unha opinión ao respecto despois de termos visto puntos de vista tan dispares.

En primeiro lugar recordamos que estivemos analizando un LIC (Serra do Careón) e un Parque Natural, o complexo dunar de Corrubedo. Non son por tanto as mesmas restricións e non teñen os dous a mesma demanda turística, pero dun xeito común, crean problemas a hora de facer uso dos veciños as súas terras.

O caso de Corrubedo quizais nos creou máis impacto xa que tras entrevistas realizadas a membros do concello e  algún veciño moi implicado na causa, vimos que había moitas cousas escondidas para a sociedade. A parte das restricións que se poden facer sobre o terreo en relación á construción de vivendas cun determinado material ou o non cultivo de especies prexudiciais,etc. Non todo é tan sinxelo e non todos fixeron caso destras restricións por os coñecidos “amiguismos políticos”, ademais tampouco se levou a cabo o desenvolvemento de agricultura ecolóxica como se prometera.

Outras opinións tamén pensan que creou tanto conflito porque isto lle prohibiu quitar beneficio económico. Pódese dicir que esta e unha área turística, pero de turismo diario, a xente desprázase un día pasea polo complexo dunar e marcha, sen deixar ningún beneficio na zona. Co cal nin usan as súas terras nin sacan beneficio diso. Corrubedo garda unha enorme complexidade social e territorial dentro do que parece apenas un parque con praias e dunas.

No caso do Careón, non houbo tantos conflitos como en Corrubedo, excepto polo conflito na construción da autovía que une Santiago- Lugo, que nun principio ía pasar por unha zona onde tería máis impacto, pero aparentemente conseguiu desviarse. Algúns veciños quéixanse de que non poden plantar ou limpar o monte, pero polo demais non se ven os ánimos tan tensos. O Careón é un espazo menos complexo ca Corrubedo; non hai tensións e as queixas son limitadas, por outra banda, hai que ter en conta que aquí a presión sobre o solo e a afluencia turística son moito menores.

Como opinión propia, pensamos que a instauración destes espazos protexidos está ben para o coidado de certas áreas de interese , para súa conservación. Pero pensamos que non hai unha concienciación social con respecto a estes temas. A Xunta declara estes espazos pero non leva a cabo a xestión adecuada sobre eles, e ademais non cumpre as expectativas da poboación que perde os seus terreos e non saca ningún beneficio diso.

Por outra parte tamén creemos que a poboación, aínda que tivera estas terras, sobre todo no caso da costa, non quererían cultivar a terra, senón vender as súas terras a unha construtora e facer millóns para este tipo de urbanizacións fora da legalidade ambiental.

O espazo é o escenario de intereses, así xorden conflitos, controversia social e todo iso vese retroalimentado ao proxectarse no propio espazo. Isto, nalgúns espazos naturais, elévase ao expoñente.

Moitas grazas por seguirnos e participar!

O Grupo Erysan

Erysan falou da súa experiencia na USC

No pasado mes de decembro, Erysan tivo a oportunidade de expoñer a súa experiencia para outros grupos de investigación na Universidade de Santiago de Compostela. Aquí vos deixamos un video no que aparece un fragmento da intervención de Adriana Rodríguez e Mateo Varela, que falaron despois de Manuel R. López, Aníbal Mejuto e Begoña Pose, quen gravou este fragmento.

O Grupo Erysan

Unha visita aos veciños do Careón

 

Unha tarde do mes de Novembro realizamos una visita polo LIC da Serra do Careón, en especial por aquelas aldeas que se sitúan no seu corazón, para coñecer de primeira man o que pensa a xente que alí vive.

A primeira parada foi na aldea de Vilouriz, onde unha señora saíu da casa ao vernos e nos atendeu moi amablemente. Ela, en primeira persoa, pouca información nos puido proporcionar, xa que non conta con terreos dentro do LIC, e polo tanto non se ve moi afectada. Para ela, a protección da zona parécelle ben, pero non comprende que non se poida limpar ou facer plantacións na túa leira, pero si instalar un parque eólico.

Ela mesma, que preferiu manterse no anonimato, contounos cousas que lle sucederan a veciños que si estaban afectados.

Por exemplo, unha das prohibicións e limitacións máis criticada polos veciños é a de que non se poden levar a cabo as actividades que desexen nas súas leiras, como plantar, talar ou mesmo limpar a leña. Apunta que por mor diso se producen os numerosos incendios de cada verán, xa que hai unha enorme maleza nos montes.

Puidemos falar con outras dúas veciñas, que nos comentaron esta problemática dende outro punto de vista, xa que elas si que están afectadas directamente, pero basicamente quéixanse das mesmas limitacións comentadas anteriormente.

Por;

Aníbal Mejuto

Begoña Pose

 

"Espazos protexido si pero non nas miñas fincas"

A Rede Natura 2000 é unha rede ecolóxica de áreas de conservación da biodiversidade dentro da UE. Con isto o que se busca é a supervivencia a longo prazo de especies e entornos ameazados ou cunha paisaxe singular. Polo que describimos é unha boa ferramenta para protexer e mitigar o dano provocado polo ser humano en certos lugares, pero beneficia a todos por igual?

A proclamación dun espazo como Rede Natura conleva a unha serie de restricións en canto ás actividades, que por un lado está ben pero polo outro non tanto. Con isto quérome referir a que moitas persoas con propiedades en terreos que pasaron a ser Rede Natura viron como as actividades se limitaban ou incluso se lles prohibían, como a utilización de maquinaria para limpar o monte.

Desta maneira, todos estes propietarios acabaran ou acabaron xa de abandonar as propiedades o que conleva a un maior perigo de incendios.

Non todo é limitacións de actividades, que por unha parte están ben feitas, como pode ser a construción de inmobles ou infraestruturas, tamén se pode ver a mala xestión por parte das autoridades. Con isto refírome a que se prohiben moitas actividades pero á hora de facer un parque eólico, unha minicentral, unha autoestrada ou o tren de alta velocidade non haxa trabas, de aí a enorme confusión por parte dos veciños.

A Rede Natura é unha ferramenta en potencia, xa que pode ser unha boa maneira de planificar e ordenar o territorio de Galiza, pero sen que haxa un plan de xestión ben elaborado e que sexa coñecido por todos, seguiremos sen sacarlle partida a esta boa ferramenta que tanto quebradeiros de cabeza está a causar os propietarios de terras. 

Por;

Mateo Varela Cornado

"Sen Parque, Corrubedo estaría urbanizado de punta a punta"

Ademais das posturas dun político e dun veciño da zona, pareceunos de interese entrevistar o catedrático de Xeografía Física da USC, Augusto Pérez Alberti, que no seu día formou parte da Xunta Rectora do Parque Natural e que ten unha visión máis obxectiva pero de interese sobre este tipo de espazos.

Augusto Pérez Alberti

Que problemas houbo a hora de elaborar os plans para a protección do Parque Natural de Corrubedo con respecto os veciños?

Eu coñezo Corrubedo, pero non desde o punto de vista dos problemas que trouxo entre a sociedade local. De todas formas penso que en tódolos lugares onde se implanta un espazo natural pola perda de dereitos sobre as terras causa problema, pero o mesmo tempo vense beneficiados. No caso de Corrubedo, por exemplo, aínda que non fora Parque Natural por cuestións lexislativas non poderían construír en calquera sitio. Iso si, no Parque Natural a normativa é máis restritiva.  Neste espazo, por exemplo, hai subvencións para a construción de muros, para adaptar as casas a unhas a características …

A xente sentiuse enganada polo que en principio os ía beneficiar, pero á hora da verdade víronse limitados para manter as súas terras limpas, provocando así a obstrución dos regos e a desecación das lagoas. Que opina?

Aí si que hai un conflito, creo que nese caso se poden referir a lagoa de Vixán. Aí hai un dilema sen resolver porque mentres uns opinan que se debe limpar a lagoa para que siga funcionando como tal, outros defenden deixar que actúe a dinámica natural e quede unha zona húmida e a lagoa desapareza. Eu, persoalmente creo que debe seguir unha dinámica natural, pero non é menos certo que os veciños antes cortaban o carrizo porque lles fai falta para outras actividades, pero hoxe en día dubido que agora lle interese a alguén limpar iso.

Realmente penso que o único que lles molestou os veciños foi non poder utilizar os solares do parque para construír, non hai que esquecer que a zona do Vilar é un lugar apetecible para facer urbanizacións.

Moitos veciños pensan que o Parque os prexudicou a eles e motivou a chegada de xente de fora a visitar o Parque. Que cre?

Realmente penso que si os beneficia, a xente que se despraza alí busca onde comer e deixa diñeiro na zona. Ademais, insisto, cando estaba alí había axudas, non sei neste momento pola crise na que estamos... Penso, que é certo, a xente pode sentirse defraudada, pero tamén penso que non hai unhas políticas da administración adecuadas, eles mesmos non cren nisto.

No meu caso concreto, podo dicir, que no goberno do bipartito nos reuníamos cada seis meses, no goberno vixente,  non sucedeu nunca. Non hai unha política ambiental realmente preocupada no tema.

Entón non hai unha política activa?

Non o creo, non actúan como deberían. Porén, Corrubedo si que se viu beneficiado, coma todos os Parques Naturais españois, directa ou indirectamente. Perde porque non se pode construír, pero gaña porque se crea unha marca, “Corrubedo” , a xente vai alí. Fai 20 anos alí non ía ninguén.

Pero a chegada masiva de turistas non degrada  a duna?, sobre todo antes que se podía subir a ela?

Claro que degrada a duna, pero podes atraer moitas actividades de tipo ambiental, hai tres praias … pero tampouco se di que aquí se permiten cousas que noutros lugares non; no medio do Parque hai unha canteira, o cal non é nada positivo para o espazo. E no entorno do Parque está a zona de Couso que está moi degradada por piscifactorías. Penso que non hai unha planificación racional do sistema.

Tanto funcionarios como veciños pensan que o Parque está dividido entre as dunas e as lagoas e a proposta era construír pasarelas por dentro para facer rutas de sendeirismo, como ve isto?

Facer un enlace directo sería prexudicar a marisma. Poderíase facer un paseo polo borde pero nunca polo medio, xa que costaría moito diñeiro e sería un forte impacto para a zona. Polo borde si que podería ser positivo xa que se aproveitarían camiños xa existentes e só e cuestións de limpalos.

É complicado, había que combinar unha boa xestión con conservación. Pero o tema dos veciños e máis complexo, porque eles poden seguir cultivando, eu creo que, aínda que eles non o digan, o que querían é que as súas terras fosen solares.

Por outra parte, tamén creo que hai zonas edificadas que están no limite do Parque e, tendo en conta o manto eólico, deberíase manter máis distancia.

Outra queixa dos veciños é que se repoboou a zona con animais, como o xabarís e que isto afectou gravemente os cultivos...

Iso é unha lenda urbana, hoxe en día xabarís hai moitos, dubido moito que os botaran alí. Pero aínda si, se sucede algún imprevisto, os veciños reciben subvencións para os danos ocasionados.

Entón pensa que está ben protexer pero que falla a xestión?

Créanse Parques pero non se cre nisto. De todas formas, sigo defendendo, que a creación de Parques Naturais é beneficiosa para as zonas nas que se fai, especialmente nas zonas máis deprimidas.

Como ve este espazo dentro de 50 anos?

Se non fose Parque xa estaría totalmente degradado, xa non existiría. Sen Parque, as casas estarían na beira da duna, estaría urbanizado de punta a punta.

E vós, que credes deste outro punto de vista?

Por;

Begoña Pose

Aníbal Mejuto

Adriana Rodríguez 

Manuel Ramiro López

.

"Necesitamos un Plan de Ordenación de Recursos Naturais adaptado á zona"

Fai un par de semanas, Ánxeles Vázquez Mejuto (PP), alcaldesa de Melide,  concello con amplas zonas de LIC Serra d´O Careón, concedeunos unha entrevista para falarmos acerca do tema. Recibiunos no propio despacho da alcaldía, cunha actitude moi activa á hora de falar do tema.

Ánxeles Vázquez Mejuto

A Protección neste espazo, mellorou ou privou de realizar infraestruturas no LIC?

A falta de coñecemento non exime de responsabilidades, ben é certo que estamos nunha zona rural, co cal, cometéronse certas accións e non se pediron os permisos pertinentes, o que supuxo que houbese multas que eu entendín que son descomunais. Agora estase dando a información precisa e entendemos que o desenvolvemento rural da zona é compatible, aínda que sexa de forma tradicional, co que é a conservación, neste sentido, eu creo que se está a realizar un bo traballo dende a Consellaría, en concreto entre Medio Rural e Medio Ambiente, porque xa saíu publicada a normativa que, de aquí a un tempo, rexerá esta zona e é moito máis flexible e ademais tamén da “as armas precisas” para podermos actuar desde o concello e tamén desde as consellarías, porque eu creo que había moitas lagoas na lei no que a estas zonas se refire.

Cal foi a reacción dos veciños ao se declarar este espazo como protexido?

Creo que non houbo reacción porque non houbo información. A reacción veu a posteriori; cando a unha persoa lle esixes moito, a reacción non é boa, claramente. Ben é certo que agora mesmo estase a realizar por exemplo plantacións de arandos, e son conscientes de que o teñen que facer de xeito tradicional, que a vexetación autóctona ten que estar… etc. Nese sentido vaise aceptando, pero creo que tiñamos que ser moito máis áxiles dende a administración.

Cre que hoxe, 20 anos despois, variou a opinión sobre o LIC?

Procura dárselles información, pero ben é certo que o que ten a propiedade nun LIC non está contento nen agusto con esa propiedade; porque non pode facer as roturacións cando quere, non pode facer as plantacións cando quere e non se lle permiten certas plantacións… Os veciños en si non están a gusto. É certo que desde a administración temos que apoiar que estas zonas se conserven, pero para iso a lei te que estar clara. Por outra banda, creo que concellos como Melide ou Toques que temos amplas zonas de LIC, teriamos que recibir outro tipo de axudas para facerlles a vida máis doada aos veciños afectados, e iso non é así; hai unhas partidas e repártense entre toda Galicia. Non é lóxico, non ten sentido.

Dentro do espazo protexido levouse a cabo o levantamento dun parque eólico, que opina disto?

Máis que a miña opinión, un alcalde ten que reproducir a opinión dos veciños, e os veciños non entenden nada: por qué se deixa poñer un parque eólico e non se deixa, por exemplo, desbrozar un terreo para poñelo a prado con herba do país?. É ilóxico.

Prevese o paso da A-54, autovía entre Compostela e Lugo, polo propio LIC, que lle parece isto?

Esa foi unha loita que eu tiven, entando anteriormente na alcaldía, logo na oposición e ben, agora mesmo está resolto. A lei di que se pode compatibilizar o desenvolvemento dunha vía de comunicación cunha zona en protección, sempre e cando se cumpran unha serie de parámetros en canto a ruido, estética, túneles… O lugar por onde estaba previsto anteriormente, por onde as Torrentes de Mácara, entendo que é dun valor paisaxístico moito maior ca o das zonas por onde finalmente vai pasar, así se lle fixo entender aos técnicos, que o entenderon favorablemente, e a autovía vai pasar por unha zona LIC pero cun proxecto moi exhaustivo que nada ten que ver con outros proxectos de autovías que non pasan pro zonas LIC.

Estamos a ver que aparentemente é compatíbel o desenvolvemento de proxectos como a A-54 coa protección, pero, de cara ao futuro, como ve a zona, dentro de varias décadas, mellor conservada, igual…?

Eu creo, de cara ao futuro, que para que se conserve como s emerece unha zona LIC, ten que haber Plans de Ordenación de Recursos Naturais (PORN); non podemos poñer amplas, enormes zonas como protexidas para logo non ter un control. Falamos da fauna e falamos da flora; eu estou convencida de que esa é unha zona na que hai incendios cada pouco tempo por mor de que non se fan os desbroces pertinentes e non hai o coidado que debería de haber. Entón, eu é o que proporía para poder conservar a zona con lóxica, porque non ten lóxica que se declarase fai 20 anos un LIC e non se volvese facer nada ao respecto ainda que se estea “adulterando” todo. Entón eu creo que hai que facer PORNs e adaptalos a zonas concretas.

Relacionado coa investigación paralela que desenvolvemos en Corrubedo, e co que algunha xente nos dixo, cre que o descoido está directamente relacionado con que a protección impide facer cousas e fai que a terra non aporte nada?

Claro; hai un abandono porque cada vez que alguén quere algo, a administración seguimos a ser moi lenta e a xente ten que facer un doble esforzo; pedir o informe, levalo aquí ou alí, esperar… Entón, chega un momento que non se obtén beneficio: o esforzo vóvese tan grande que supón o abandono, o cal se transforma en brezales enormes que acaban en incendios, e claro, despois coa lei de incendios, creo que durante cinco anos iso é intocable! Entón así, temos un círculo vicioso. Eu estiven lendo as propostas que hai para rexer os LICs, e é certo que abren un pouco certas posibilidades… pero a xente ten que ter información e débense axilizar os trámites. E logo hai ver que zonas xa non serven para ser protexidas, porque xa non teñen interese, degradáronse, non hai santolinas melidensis en todas partes. Alí onde haxa a santolina deberíase facer unha zona de protección exhaustiva, e o resto deberíase procurar o seu desenvolvemento aínda que se lle puxesen parámetros a seguir.

O LIC vese como unha atracción turística apra o concello?

Para nada. É un traballo que desde as administracións temos que facer, pero como vai ter atracción sen sinalización, sen carteis que te informen do que podes ver…? É dicir: é un todo que non é nada.

Pero por exemplo, en Corrubedo, algunha xente queixouse de que as únicas inversións eran en carteis e sinais…

Xa, pois aquí ningunha inversión. O único que temos os concellos de zona LIC é unha orde de subvencións de 20.000 euros, que non é nada, para realizar actuacións de acondicionamento de camiños, necesarias, e que por encima están moi limitadas –teñen qe ser en zaorra, non poden ser con asfaltos normais… etc- e cada vez que hai que facer algo os trámites son lentos. É dicir; só hai esa inversión reducida para acometer absolutamente todo… Eu recalco que é necesario o PORN no que estea absolutamente todo estipulado.

Estades de acordo coa alcaldesa? Que vos parece a súa opinión?

Por;

Adriana Rodríguez

Mateo Varela

Manuel Ramiro López

Políticos, veciños … son intereses económicos ou realmente lle preocupa a conservación do Parque Natural?

Durante estas dúas semanas fóronse publicando diferentes entrevistas desde distintos puntos de vista sobre a Declaración como Parque Natural de Corrubedo. Desta forma comezamos esta investigación coa entrevista a concelleiros que  prefiren manterse no anonimato e que pensan que a declaración do espazo como Parque Natural mellorou a súa protección o restrinxir certas actividades como a extracción de area para construír, pero tamén recoñecen que os veciños non están de acordo con algunhas prohibicións nas súas propiedades. Por isto cren conveniente a elaboración dun plan onde se establezan con claridade os usos do solo.

A posición do alcalde é moi similar xa que tamén considera necesario a elaboración dun plan reitor para que os veciños non teñan dúbidas sobre os usos que poden facer nas súas terras, xa non so por estar dentro do Parque, senón porque estamos nunha área costeira. Outro factor que recalca o concello e o desenvolvemento económico, se se dinamiza o Parque pódese manter a súa conservación, e por tanto podería mellorar a posición dos veciños se puidesen sacar beneficio económico.

Cando se fixo a entrevista pola aldea de Olveira, pese a negación dalgúns veciños a falar connosco, outros que si o fixeron déronnos a súa visión canto a limitación nas súas terras que agora xa non teñen valor ningún.

Porén, a entrevista máis reveladora, e a dun veciño da parroquia de Carreira o cal estudou con profundidade,sobre todo nesta  parroquia, os efectos que tivo esta declaración como Parque. Este apórtanos datos curiosos, onde a labor da administración non foi tan clara como se pretendeu dicirnos cando realizarmos as entrevistas. Nin se recibiron as súas subvencións na maioría dos casos, nin se levaron a cabo desenvolvementos de agricultura ecolóxica e, incluso, viron limitada a posibilidade de facer vivendas nas súas terras cando as parcelas veciñas si estaban construídas, casualmente, por ser “amigos” dalgún membro do concello.

Quen ten razón?  se estas limitacións non fosen así , credes que as terras seguirían mantendo usos agrarios? Pensades que os veciños o único que lle interesa e a perda do valor económico das súas propiedades? Seguiría existindo este espazo como tal senón se levase a cabo esta protección e conservación?

Multitude de preguntas que estaremos agradecidos que poidades responder e dar as vosas opinións.

Por;

Begoña Pose